Samochody autonomiczne, czyli te, które są zdolne do samodzielnego poruszania się bez ingerencji człowieka, stają się coraz bardziej realną przyszłością motoryzacji. Proces ich rozwoju i wdrażania opiera się na precyzyjnym określeniu poziomów autonomii pojazdu. Klasyfikacja ta, opracowana przez międzynarodową organizację inżynierów motoryzacyjnych Society of Automotive Engineers (SAE), pozwala na usystematyzowanie i zrozumienie zaawansowania technologicznego poszczególnych systemów wspomagających kierowcę i wiodących do pełnej samokierowalności.
Poziom 0: Brak automatyzacji
Jest to najbardziej podstawowy poziom, w którym kierowca wykonuje wszystkie czynności związane z prowadzeniem pojazdu. Systemy obecne na tym poziomie to jedynie ostrzeżenia, takie jak kontrolka informująca o niezapiętych pasach czy sygnał dźwiękowy przy cofaniu. Kierowca ma pełną kontrolę nad przyspieszaniem, hamowaniem, sterowaniem i monitorowaniem otoczenia. Nie ma tu mowy o żadnych funkcjach wspomagania kierowcy.
Poziom 1: Wspomaganie kierowcy
Na tym etapie pojawiają się pierwsze systemy wspomagania kierowcy, które mogą przejąć jedną z głównych funkcji prowadzenia. Najczęściej są to systemy adaptacyjnego tempomatu (ACC), który utrzymuje zadaną prędkość i dystans od poprzedzającego pojazdu, lub asystenta pasa ruchu (LKA), który koryguje tor jazdy, aby utrzymać pojazd na swoim pasie. Kierowca nadal musi być skupiony na drodze i gotowy do natychmiastowej interwencji.
Poziom 2: Częściowa automatyzacja
Poziom drugi to znaczący krok naprzód, ponieważ systemy mogą jednocześnie przejąć kontrolę nad dwiema kluczowymi funkcjami: przyspieszaniem, hamowaniem i sterowaniem. Przykładem takich systemów są zaawansowane wersje ACC, które potrafią również utrzymać pojazd na środku pasa ruchu, a nawet samodzielnie zmieniać pasy ruchu przy włączonym kierunkowskazie i braku innych pojazdów w pobliżu. Mimo tych możliwości, kierowca nadal ponosi pełną odpowiedzialność za prowadzenie i musi stale monitorować otoczenie, będąc gotowym do przejęcia kontroli w każdej chwili. To często spotykany poziom w nowoczesnych samochodach.
Kluczowe funkcje na Poziomie 2
W ramach poziomu 2 autonomii pojazdu, kierowcy mogą korzystać z takich udogodnień jak:
- Adaptacyjny tempomat z funkcją Stop & Go: Utrzymuje odległość od pojazdu poprzedzającego, automatycznie zatrzymując i ruszając samochód w korku.
- Asystent utrzymania pasa ruchu z funkcją centralnego pozycjonowania na pasie: Aktywnie koryguje tor jazdy, utrzymując pojazd na środku pasa.
- Asystent parkowania: Pomaga w parkowaniu równoległym i prostopadłym, przejmując kontrolę nad kierownicą, a czasem także nad pedałami.
Poziom 3: Warunkowa automatyzacja
Na poziomie trzecim systemy pojazdu są w stanie samodzielnie zarządzać wszystkimi aspektami prowadzenia w określonych warunkach, na przykład na autostradach. Kierowca może w tym czasie oderwać wzrok od drogi i zająć się innymi czynnościami, ale musi być gotowy do przejęcia kontroli, gdy system o to poprosi. Jest to tzw. warunkowa automatyzacja. Przykładowo, podczas jazdy w korku system może samodzielnie poruszać się z prędkością pojazdu poprzedzającego, a kierowca może w tym czasie np. czytać książkę. Kluczowym elementem jest jednak odpowiedni czas reakcji kierowcy na wezwanie do przejęcia sterów.
Poziom 4: Wysoka automatyzacja
Na wysokim poziomie automatyzacji pojazd jest w stanie samodzielnie poradzić sobie z większością sytuacji drogowych w określonym obszarze działania (tzw. operational design domain, ODD). Oznacza to, że samochód może jechać bez ingerencji kierowcy, nawet jeśli ten nie jest w stanie zareagować na wezwanie do przejęcia kontroli. W przypadku wystąpienia sytuacji wykraczającej poza możliwości systemu, pojazd powinien być w stanie bezpiecznie się zatrzymać lub dokonać innej manewru awaryjnego. Kierowca w tym scenariuszu staje się pasażerem.
Poziom 5: Pełna automatyzacja
Poziom piąty to ostateczny cel rozwoju samochodów autonomicznych. Pojazd jest w stanie samodzielnie jechać w każdych warunkach drogowych i pogodowych, bez ograniczeń ODD. Nie ma już potrzeby obecności kierowcy, a nawet pedałów czy kierownicy. Samochód autonomiczny poziomu 5 jest w stanie zapewnić pełną samokierowalność, zastępując całkowicie ludzkiego kierowcę. Oznacza to rewolucję w transporcie, umożliwiając mobilność osobom starszym, niepełnosprawnym czy po prostu tym, którzy nie chcą lub nie mogą prowadzić pojazdów.
Zrozumienie tych poziomów autonomii pojazdu jest kluczowe dla oceny postępu technologicznego w tej dziedzinie i dla bezpiecznego wdrażania coraz bardziej zaawansowanych systemów na drogach. Każdy kolejny poziom wprowadza nowe możliwości, ale także nowe wyzwania związane z bezpieczeństwem i odpowiedzialnością.
