System podatkowy w Polsce opiera się na progresywnym opodatkowaniu, co oznacza, że wraz ze wzrostem dochodów, stawka podatku dochodowego również rośnie. Kluczowym elementem tej progresji są właśnie progi podatkowe, które definiują przedziały dochodów podlegające różnym stawkom podatku. Zrozumienie, jak działają progi podatkowe i kogo dokładnie dotyczą, jest niezbędne dla każdego polskiego podatnika.

Czym są progi podatkowe w Polsce?

Progi podatkowe to ustalone przez ustawodawcę kwoty dochodu, powyżej których stosuje się wyższą stawkę podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). W Polsce aktualnie obowiązują dwa główne progi podatkowe. Dochód mieszczący się w pierwszym progu jest opodatkowany niższą stawką, natomiast dochód przekraczający ten próg podlega już stawce wyższej. Ważne jest, aby pamiętać, że nie cały dochód jest opodatkowany wyższą stawką po przekroczeniu progu, a jedynie ta jego część, która wykracza poza limit pierwszego progu.

Aktualne stawki i progi podatkowe w 2024 roku

Obowiązujące w 2024 roku przepisy dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) określają następujące progi podatkowe:

• Pierwszy próg: Dochód do kwoty 120 000 zł jest opodatkowany stawką 12%.
• Drugi próg: Dochód przekraczający 120 000 zł jest opodatkowany dwiema stawkami. Kwota do 120 000 zł jest opodatkowana stawką 12%. Natomiast nadwyżka ponad tę kwotę jest opodatkowana stawką 32%.

Co istotne, od 2022 roku obowiązuje kwota wolna od podatku, która wynosi 30 000 zł. Oznacza to, że jeśli Twój roczny dochód nie przekroczy tej kwoty, nie zapłacisz podatku dochodowego. Kwota wolna od podatku jest uwzględniana jako dedukcja od podatku, a nie od dochodu. W praktyce oznacza to, że od należnego podatku obliczonego od całego dochodu odejmuje się kwotę stanowiącą iloczyn kwoty wolnej od podatku i stawki 12% (czyli 3600 zł).

Kogo dotyczą progi podatkowe?

Progi podatkowe dotyczą wszystkich osób fizycznych uzyskujących dochody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych w Polsce. Obejmuje to szerokie grono podatników, między innymi:

• Pracowników zatrudnionych na umowę o pracę: Ich wynagrodzenie, po odliczeniu składek społecznych i zdrowotnych, jest podstawą do naliczenia podatku.
• Osoby prowadzące działalność gospodarczą: Dochody z działalności gospodarczej, po odliczeniu kosztów uzyskania przychodów, podlegają opodatkowaniu według tych samych progów.
• Osoby uzyskujące dochody z umów cywilnoprawnych: Przykładowo, z umów zlecenia czy umów o dzieło.
• Emeryci i renciści: Ich świadczenia również są opodatkowane.
• Osoby uzyskujące dochody z najmu, dzierżawy, praw autorskich czy z kapitałów pieniężnych.

Decydujące o tym, którą stawką podatku zostanie opodatkowany dochód, jest jego łączna kwota w skali roku podatkowego. Oznacza to, że suma wszystkich dochodów uzyskanych przez podatnika w ciągu roku kalendarzowego jest sumowana, a następnie od niej odejmuje się przysługujące ulgi i odliczenia. Dopiero tak ustalony dochód do opodatkowania jest porównywany z progami podatkowymi.

Jak obliczyć podatek, uwzględniając progi?

Obliczenie podatku dochodowego wymaga kilku kroków. Po zsumowaniu wszystkich dochodów i odliczeniu kosztów uzyskania przychodów oraz ewentualnych odliczeń od dochodu (np. darowizny, wydatki na internet, rehabilitację), otrzymujemy dochód do opodatkowania.

Następnie porównujemy ten dochód z progiem 120 000 zł.

1. Jeśli dochód do opodatkowania jest niższy lub równy 120 000 zł: Cały dochód jest opodatkowany stawką 12%. Od tak obliczonego podatku odejmuje się kwotę wynikającą z kwoty wolnej od podatku (30 000 zł * 12% = 3600 zł).
2. Jeśli dochód do opodatkowania przekracza 120 000 zł:
   • Kwota dochodu do 120 000 zł jest opodatkowana stawką 12%.
   • Nadwyżka ponad 120 000 zł jest opodatkowana stawką 32%.
   • Od łącznego podatku obliczonego z obu stawek odejmuje się wspomnianą kwotę 3600 zł (wynikającą z kwoty wolnej od podatku).

Przykład: Osoba uzyskała w roku podatkowym dochód do opodatkowania w wysokości 150 000 zł.
* Podatek od kwoty 120 000 zł: 120 000 zł * 12% = 14 400 zł.
* Nadwyżka ponad 120 000 zł: 150 000 zł – 120 000 zł = 30 000 zł.
* Podatek od nadwyżki: 30 000 zł * 32% = 9 600 zł.
* Łączny podatek brutto: 14 400 zł + 9 600 zł = 24 000 zł.
* Podatek do zapłaty po uwzględnieniu kwoty wolnej: 24 000 zł – 3600 zł = 20 400 zł.

Ulgi i odliczenia wpływające na ostateczną kwotę podatku

Warto pamiętać, że oprócz kwoty wolnej od podatku, polski system podatkowy przewiduje szereg ulg i odliczeń, które mogą znacząco obniżyć ostateczną kwotę podatku do zapłaty. Do najpopularniejszych należą:

• Ulga na dzieci: Odliczenie przysługujące rodzicom za każde dziecko.
• Ulga rehabilitacyjna: Dla osób niepełnosprawnych lub utrzymujących osoby niepełnosprawne.
• Ulga na internet: Możliwość odliczenia wydatków poniesionych na dostęp do sieci.
• Ulga termomodernizacyjna: Dla właścicieli domów jednorodzinnych, którzy ponieśli wydatki na docieplenie budynku.
• Darowizny: Odliczenie przekazanych darowizn na cele pożytku publicznego, kultu religijnego czy cele krwiodawstwa.
• Wpłaty na Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) i Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE).

Skorzystanie z dostępnych ulg i odliczeń jest kluczowe dla optymalizacji obowiązku podatkowego i może mieć znaczący wpływ na wysokość należnego podatku, szczególnie dla osób zbliżających się do drugiego progu podatkowego. Dokładne zapoznanie się z przepisami i prawidłowe rozliczenie wszystkich przysługujących odliczeń pozwala na legalne zmniejszenie obciążenia podatkowego.